Nazwa projektu: "Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.

Okres realizacji: 2017-2023

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: poprawa stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, występujących na obszarach Natura 2000, leżących na gruntach zarządzanych przez Lasy Państwowe.

Cele szczegółowe: polepszenie lub przywrócenie właściwych warunków siedliskowych, zabezpieczenie ostoi występowania i miejsc rozrodu populacji zagrożonych gatunków oraz redukcja zagrożeń, ograniczenie rozprzestrzeniania się obcych gatunków inwazyjnych.

Zakres projektu obejmował wykonywanie działań – najlepszych praktyk w ochronie gatunków i siedlisk, zgodnie z zapisami planów zadań ochronnych, planów ochrony oraz planów urządzenia lasu sporządzonych dla obszarów Natura 2000.

Katalog wykonanych prac:

• dostosowanie składu gatunkowego do potrzeb gatunku lub siedliska,
• zabiegi czynnej ochrony siedlisk (w tym np. ekstensywne użytkowanie kośne lub kośno-pastwiskowe łąk, budowa zastawek, przegród, blokowanie rowów melioracyjnych w celu utrzymania określonego uwilgotnienia),
• zabiegi czynnej ochrony gatunków (w tym: wieszanie budek lęgowych, budowa platform lęgowych, zabezpieczanie miejsc rozrodu, lęgowisk, zimowisk, sadzenie roślin żywicielskich dla motyli i in.),
• zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych (np. czeremchy amerykańskiej, rdestowców),
• monitorowanie występowania gatunków chronionych,
• kanalizacja ruchu turystycznego (np. tworzenie i wyposażenie ścieżek edukacyjnych, tras nordic walking),
• ograniczenie drapieżnictwa (duże zagrożenie dla chronionych gatunków ptaków stanowią drapieżniki, których presję ograniczano w różny sposób, np. przez odstrzał, odłów i wywiezienie w dalsze rejony, zastosowanie odstraszających preparatów).

Zasięg realizacji projektu pn. "Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"

Mapa 1. Nadleśnictwa biorące udział w projekcie oraz obszary Natura 2000, na których był on realizowany

Liczba obszarów Natura 2000, na których były prowadzone działania: 117

Liczba RDLP realizujących projekt: 16

Liczba nadleśnictw realizujących projekt: 114

Efekty projektu

Najistotniejszym rezultatem projektu była powierzchnia siedlisk, których stan ochrony został poprawiony bądź wzmocniony poprzez przeprowadzone działania ochrony czynnej.

• powierzchnia siedlisk wspieranych w zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony (CI): 14 893 ha
• liczba typów siedlisk objętych działaniami ochronnymi: 30 szt.
• liczba gatunków objętych działaniami ochronnymi: 32 szt.

Wartość projektu:

Całkowity koszt realizacji projektu: 30 305 005,14 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 23 379 179,85 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 19 872 302,87 zł

Więcej o projekcie: http://puszcza.uroczysko.pl

W dniu 25.07.2015r., w Nadleśnictwie Czarna Białostocka dokonano oficjalnego otwarcia elektrowni fotowoltaicznej. Prace nad projektem rozpoczęto w 2013 roku, a przysłowiową „pierwszą łopatę" wbito w październiku ubiegłego roku. W międzyczasie pozyskano wsparcie finansowe z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007-2014 w ramach osi priorytetowej: Rozwój infrastruktury ochrony środowiska.

Moc elektrowni wynosi 100kW, a składa się  z 400 paneli dachowych i naziemnych, 10 falowników oraz centrum sterowania. Przy okazji zmodernizowano wewnętrzną sieć elektryczną kładąc ok 600m kabli!

Przedsięwzięcie ma służyć przede wszystkim miejscowej wyłuszczarni, przepompowni i deszczowni na szkółkach oraz zasilać budynki administracyjne.

Nie są to pierwsze doświadczenia  nadleśnictwa z odnawialnymi źródłami energii – pierwsze inwestycje w postaci pomp ciepła przeprowadzono w 2011 roku podczas modernizacji budynku biurowego, następne w 2014 podczas budowy Ośrodka Edukacyjnego „Stara wyłuszczarnia" im. Leśników Puszczy Knyszyńskiej.

Sumaryczne oszczędności finansowe uzyskane poprzez zastosowanie OZE  wynoszą ok 60 tys zł/rok. Efekty środowiskowe są bezcenne – ograniczono emisje szkodliwych gazów (CO2, NO2, SO2) oraz popiołów, a właściwe i przemyślane wkomponowanie obiektów w miejscowe otoczenie nie naruszyło jego walorów krajobrazowych i urbanistycznych.

W trakcie zorganizowanego równolegle Seminarium na temat OZE przedstawiono referaty dotyczące tej tematyki, a uroczystego „uruchomienia" elektrowni dokonali: Dyrektor RDLP w Białymstoku Ryszard Ziemblicki w towarzystwie Dyrektora Gabinetu Podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego Bogdana Olszewskiego.

Działania inwestycyjne nadleśnictwa w zakresie „zielonej energii" doskonale wpisują się w priorytety Strategii Lasów Państwowych oraz zadania promocyjne LKP Puszcza Knyszyńska.

Nadleśnictwo Czarna Białostocka uczestniczy w projekcie „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych". Realizacja projektu w 85% jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Dnia  21.10. 2013r. oddano do użytku ostatni z 16 obiektów z projektu „małej retencji", tym samym zakończono realizację projektu.

W ramach przedsięwzięcia w Nadleśnictwie Czarna Białostocka w leśnictwach: Czarna Wieś, Wilcza Jama oraz Niemczyn zbudowano szereg obiektów małej retencji nizinnej. Do budowy urządzeń służących poprawie warunków wodnych pierwszeństwo mają materiały pochodzenia naturalnego tj. drewno, kamień polny, faszyna, ziemia oraz torf.

W celu spowolnienia odpływu wód opadowych powstały 4 groble, 8 zastawek dębowych oraz 3 progi i jeden bystrotok.

Oprócz zwiększenia zasobów wodnych, podniesienia poziomu wód gruntowych powstałe obiekty stanowią istotny element ochrony walorów przyrodniczych ekosystemu leśnego oraz zwiększą jego różnorodność biologiczną.

Mała retencja to nie tylko zapobieganie powodziom, ale przede wszystkim poprawa warunków środowiskowych poprzez podniesienie lub ustabilizowanie poziomu wód gruntowych. Bardzo ważnym beneficjentem tych projektów jest las, który dzięki retencji poprawia istniejące i tworzy nowe siedliska bardzo często dla cennych i rzadkich gatunków roślin i  zwierząt.