Chronione i zagrożone gatunki roślin Nadleśnictwa Czarna Białostocka

Chronione i zagrożone gatunki roślin Nadleśnictwa Czarna Białostocka. Pod takim tytułem odbyło się szkolenie, które poprowadził dr Dan Wołkowycki z Instytutu Nauk Leśnych na Politechnice Białostockiej.

Spotkanie rozpoczął zastępca nadleśniczego p. Marcin Konik, podkreślił jak ważną i decydującą umiejętnością jest prawidłowe rozpoznawanie gatunków roślin chronionych i zagrożonych wyginięciem. Wyszukiwanie, inwentaryzacja oraz obserwacja siedlisk chronionych gatunków przyczynia się do większej dbałości o przyrodę i zrównoważonego rozwoju lasu. Karta informacji przyrodniczej prowadzonej przez leśniczych pozwala ewidencjonować unikalne gatunki roślin oraz na ich podstawie śledzić zmieniające się uwarunkowania w przyrodzie. Przyczynia się to również do corocznej aktualizacji listy gatunków chronionych i zagrożonych wyginięciem. W szkoleniu uczestniczyli pracownicy z nadleśnictwa, przede wszystkim, leśniczowie i podleśniczowie. Ochrona gatunkowa jako jedna z form ochrony przyrody realizowana jest w Nadleśnictwie Czarna Białostocka zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (z późniejszymi zmianami) i rozporządzeniami wykonawczymi Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, roślin i grzybów.

Obowiązujące rozporządzenia to:

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów. Podstawy prawne jakie obecnie obowiązują i regulują postępowanie

Na terenie nadleśnictwa Czarna Białostocka można spotkać aż 90 gatunków roślin wymienionych na liście roślin chronionych i zagrożonych wyginięciem. Są bardzo zróżnicowane zarówno pod względem preferencji siedliskowych, jak i sposobu gospodarowania w lasach o złożonej strukturze siedlisk. Niektóre są reliktem polodowcowym, jak Chamedafne północna (Chamaedaphne calyculata) występująca wyłącznie w Puszczy Knyszyńskiej na terenie nadleśnictwa Czarna Białostocka. Niektóre wymagają ochrony zachowawczej, jedynie baczna obserwacja może uchronić je przed wyginięciem. Do tej grupy należy Bagno zwyczajne (Ledum palustre), Kukułka Fuchsa, stoplamek Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii), objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w grupie gatunków narażonych na wyginięcie. Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) to kolejna roślina występująca na terenie nadleśnictwa, objęta częściową ochroną gatunkową. Osobliwością, którą można spotkać w Puszczy Knyszyńskiej, jest Żywiec gruczołowaty (Cardamine glanduligera) występujący głównie w Karpatach i rejonach południowo-wschodniej części Polski. Nie jest pod ochroną, ale jest gatunkiem występującym jedynie w określonej strefie geograficznej.

Rzepik szczeciniasty (Agrimonia pilosa Ledeb) jest rośliną objętą w Polsce od 2004 ścisłą ochroną gatunkową oraz dyrektywą siedliskową ze względu na nieliczne stanowiska występowania. Umieszczona na polskiej liście w kategorii bliski zagrożenia występuje na terenie Puszczy Knyszyńskiej. Groszek wschodniokarpacki (Lathyrus laevigatus) rośnie w Puszczy Knyszyńskiej chociaż nie jest to jego naturalny teren występowania.

Wykład dr Dana Wołkowyckiego wraz z prezentacją i pokazem zdjęć poszczególnych roślin dopełnił wyjazd w teren na oznaczone miejsca występowania niektórych z nich. Odnalezione gatunki zostały sfotografowane i dokładnie opisane podczas oględzin.

W lasach mieszanych odnaleźliśmy Podkolana (Platanthera), który ze względu na porę roku już przekwitł i trudno było stwierdzić czy był to Podkolan biały (Platanthera bifolia) czy Podkolan zielonawy (Platanthera chlorantha). Gruszyczka (Pyrola) ledwie widoczna wśród traw zaintrygowała drobnymi listkami przypominającymi liście gruszy. Liście Miodownika melisowatego (Melittis melissophyllum) zaś wyglądają jak liście melisy uprawianej w doniczkach. Leniec (Thesium) przyciągnął wzrok swym delikatnym kształtem. Niezwykle wyglądający Podejźrzon rutolistny (Botrychium multifidum) odnaleziony na obrzeżu lasu wzbudził wielkie zainteresowanie z uwagi na swoją unikatowość. Od 2001 bowiem znajduje się pod ścisłą ochroną, oznaczony jako gatunek wymierający krytycznie zagrożony.

Do odnalezionych tego dnia gatunków zaliczyć można Dzwonecznik wonny (Adenophora liliifolia) unikat umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, jako jedyny egzemplarz występuje w Puszczy Knyszyńskiej. Odnalezieniem Lilii złotogłów (Lilium martagon) oraz Sasanki łąkowej (Anemone pratensis) również mogliśmy się poszczycić.

To był bardzo odkrywczy i pouczający dzień. Uzmysłowił nam, jak wielka odpowiedzialność ciąży, nie tylko na leśnikach, ale i na każdym z ludzi. Coraz więcej gatunków nie tylko roślin ale grzybów i zwierząt znika z powierzchni naszej wspólnej planety.